Pracownika i pracodawcę obowiązują określone prawa i obowiązki, które zostały określone w Kodeksie Pracy (Zákoník prace).

Pracodawca jest zobowiązany do:

-  przydzielenia pracownikowi pracy zgodnie z zapisami umowy o pracę,

-  wypłaty wynagrodzenia zgodnie z zapisami umowy o pracę,

-  stworzenia warunków do wykonywania pracy przez pracownika,

- respektowania pozostałych warunków wykonywania pracy ustanowionych na podstawie obowiązujących przepisów prawa, umowy o pracę lub przepisów wewnętrznych obowiązujących w danym zakładzie pracy,

-  przesyłania organizacjom związkowym w określonych terminach informacji o nowo powstałych stosunkach pracy.

Pracownik jest zobowiązany do:

- osobistego wykonywania pracy zgodnie z zapisami umowy o pracę i pod kierownictwem pracodawcy,

- respektowania obowiązków wynikających z wymiaru pracy.

Dni wolne od pracy

Zgodnie z obowiązującym prawem dniami wolnymi od pracy w Republice Czeskiej są:

1 stycznia – Dzień Restytucji Niezależnego Państwa Czeskiego (Den obnovy samostatného českého státu).

8 maja – Dzień Zwycięstwa (Den vítězství).

5 lipca – Dzień Słowiańskich Apostołów Cyryla i Metodego (Den slovanských věrozvěstů Cyrila a Metoděje).

6 lipca – Dzień Spalenia Mistrza Jana Husa (Den upálení mistra Jana Husa).

28 września – Dzień Czeskiej Państwowości (Den české státnosti).

28 października – Dzień Powstania Niezależnego Państwa Czeskosłowackiego (Den vzniku samostatného československého státu).

17 listopada – Dzień Walki o Wolność i Demokrację (Den boje za svobodu a demokracii).

Poniedziałek Wielkanocny (Velikonoční pondělí).

1 maja – Święto Pracy (Svátek prace).

24 grudnia – Wigilia (Štědrý den).

25 grudnia – Pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia (1. svátek vánoční).

26 grudnia – Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia (2. svátek vánoční).

Za pracę w dzień świąteczny pracownikowi należy się dodatkowe wynagrodzenie.

Podstawowy wymiar urlopu w Republice Czeskiej wynosi 4 tygodnie w skali roku. Dłuższy wymiar urlopu bywa wprowadzony na podstawie układu zbiorowego pracy (kolektivní smlouva).

Jeśli pracownik przepracował co najmniej 60 dni w roku, nabywa prawo do proporcjonalnej części wolnego (za każdy przepracowany miesiąc należy się 1/12 rocznego wymiaru urlopu).

W przypadku choroby należy powiadomić pracodawcę już pierwszego dnia absencji i niezwłocznie dostarczyć zwolnienie lekarskie (pracovní neschopenka). Pracownik, który nie ma zwolnienia lekarskiego, nie ma prawa do pobierania zasiłku chorobowego.

Zasiłek chorobowy jest w Czechach wypłacany co miesiąc wraz z wynagrodzeniem przez cały okres choroby, lecz nie dłużej niż przez okres 1 roku.

Wypadek przy pracy

Jeśli przytrafi się wypadek przy pracy, natychmiast należy powiadomić o tym fakcie pracodawcę, który powinien sporządzić protokół ze zdarzenia (o ile stan zdrowia pracownika na to pozwala).

Czas pracy

Maksymalny czas pracy w Republice Czeskiej wynosi 40 godzin tygodniowo. Jednakże w przypadku pracowników zatrudnionych w systemie dwuzmianowym, trzyzmianowym, w ruchu ciągłym oraz np. w kopalniach maksymalny wymiar czasu pracy wynosi 38,75 godziny tygodniowo.

Zazwyczaj czas pracy rozkłada się na 5 dni po osiem godzin. Do wymiaru pracy nie wlicza się przerwa, która wynosi minimum ½ godziny i przysługuje najpóźniej po 6 godzinach pracy. W praktyce powoduje to, że w Czechach dzień pracy trwa osiem i pół godziny zamiast ośmiu.

Pracodawca musi tak zaplanować czas pracy, aby pracownik pomiędzy końcem jednej zmiany a początkiem kolejnej dysponował co najmniej 12 godzinami przeznaczonymi na odpoczynek. Wspomniany czas odpoczynku może zostać skrócony do 8 godzin w przypadku, gdy pracownik ma więcej niż 18 lat, a następujący po tym odpoczynek zostanie przedłużony o czas, o który wcześniej został skrócony. Dotyczy to np. zakładów pracy o produkcji ciągłej, działalności rolniczej czy masowej gastronomii.

Nieprzerwany odpoczynek w trakcie kolejnych siedmiu dni kalendarzowych następujących po sobie musi wynosić przynajmniej 35 godzin.

Praca w godzinach nadliczbowych nakazanych przez pracodawcę nie może przekroczyć 8 godzin tygodniowo w okresie 26 następujących po sobie tygodni (52 tygodni, jeśli pozwala na to układ zbiorowy).

Wynagrodzenie minimalne wynosi 8 000 koron za czterdziestogodzinny tydzień pracy.

Jeśli pracodawca nie płaci

W przypadku, gdy pracodawca nie wypłacił pracownikowi wynagrodzenia za wykonaną pracę w terminie określonym w umowie o pracę pracownik ma prawo:

- przekazać pracodawcy pisemny wniosek o zapłacenie wynagrodzenia wraz z podaniem terminu płatności,

- rozwiązać stosunek pracy na podstawie jednostronnego oświadczenia woli (w przypadku niewypłacenia wynagrodzenia w terminie do 15 dni po upływie terminu płatności),

- wnieść pozew do sądu powszechnego,

- złożyć stosowny wniosek do urzędu pracy (w przypadku niewypłacalności pracodawcy),

- złożyć do właściwego miejscowo inspektoratu pracy wniosek o kontrolę w zakładzie pracy.

Inne formy zatrudnienia

Umowa zlecenia może być realizowana w maksymalnym wymiarze 150 godzin rocznie. Obecnie trwają prace nad nowelizacją przepisów, by umożliwić zawieranie umów zlecenia w maksymalnym wymiarze 300 godzin rocznie. Umowa o dzieło może być realizowana w maksymalnym wymiarze ½ tygodniowego czasu pracy.

Końcowe formalności

Po zakończeniu stosunku pracy czeski pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi tzw. dokument ewidencyjnego ubezpieczenia emerytalnego (evidenční list důchodového pojištění - ELDP) oraz świadectwo pracy (potvrzení o zaměstnání). Osoba poszukująca pracy i zarejestrowana w urzędzie pracy otrzymuje zaświadczenie osoby ubiegającej się o zatrudnienie (průkaz uchazeče o zaměstnání).

Michał Sobkowiak

Na podstawie: http://polakwczechach.pl/praca/6-praca/113-prawa-oraz-obowizki-pracownika-i-pracodawcy.html

Fot. czechofil.com