Fot. misje.scj.pl

SŁOWACJA

1. Populacja uczących się i język nauczania

Według stanu na dzień 31.12.2011r. liczba mieszkańców Słowacji w wieku do 29 lat wynosiła 2 126 tys.

654 (38,9% ogółu ludności), a w wieku objętym obowiązkiem szkolnym (6-15 lat) było 584 362 dzieci i

młodzieży (10,8% ogółu ludności). Urzędowym językiem nauczania jest język słowacki i – w niektórych

regionach – język mniejszości (węgierski, ukraiński, niemiecki, ruski lub bułgarski). Nauczanie w

językach mniejszości jest prowadzone w oddzielnych szkołach. Są także szkoły z dwujęzyczną

strukturą administracyjną i oddzielnymi klasami: z krajowym językiem nauczania i takie, gdzie naucza

się w języku mniejszości.

2. Administracja i finansowanie edukacji

Większość uczniów i studentów (w roku szkolnym 2009/10 było to 92,4% ogółu uczniów i studentów

kształcących się w pełnym wymiarze na poziomie od edukacji przedszkolnej do szkolnictwa

wyższego) uczęszczała do placówek publicznych, które są organizowane i prowadzone bezpośrednio

przez władze publiczne. Szkoły wszystkich fundatorów (publiczne, prywatne, kościelne), które

zapewniają edukację przygotowującą uczniów i studentów do przyszłej pracy otrzymują fundusze z

działu budżetowego Ministerstwa Edukacji Republiki Słowackiej.

Zakres kompetencji, organizacja i zadania organów administracji państwowej, gmin, regionów i

organów samorządowych w dziedzinie edukacji (z wyjątkiem szkolnictwa wyższego), są określone w

Ustawie nr 596/2003 Kodeksu funkcjonowania administracji państwowej i samorządu w dziedzinie

edukacji. Od 1 stycznia 2004 r. obowiązuje Ustawa nr 597/2003 o finansowaniu szkół podstawowych i

średnich oraz placówek edukacyjnych, której podstawę stanowią normatywne koszty kształcenia w

przeliczeniu na 1 ucznia.

Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej, jako organ centralny administracji państwowej, kieruje

pracami administracji państwowej w dziedzinie edukacji i sprawdza ich wykonanie. Ministerstwo

podejmuje przede wszystkim decyzje w sprawie sieci placówek edukacyjnych, ustala zasady

kierowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą szkół oraz opracowuje projekty aktów prawnych i

koncepcje rozwoju systemu edukacji.

Na szczeblu regionalnym administrację ogólną reprezentuje 8 regionalnych urzędów oświatowych.

Mają one tę samą siedzibę i taki sam terytorialny zakres kompetencji jak samorządy regionalne.

Sprawy związane z ogólną administracją na szczeblu lokalnym lezą w kompetencjach gmin.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność za organizację szkół i gospodarowanie środkami finansowymi,

uprawnienia decyzyjne posiadają jedynie poszczególne placówki mające osobowość prawną. Obecnie

wszystkie szkoły podstawowe i średnie posiadają osobowość prawną.

Za przeprowadzanie inspekcji w placówkach edukacyjnych, nadzór nad nauczycielami i zewnętrzną

ocenę szkół odpowiadają wyłącznie inspektorzy państwowi.

3. Edukacja przedszkolna

Edukacja przedszkolna, którą uznaje się za pierwszy szczebel systemu edukacji, obejmuje dzieci w

wieku od 3 lat (a czasem nawet młodsze) do 6 lat. Uczęszczanie do placówki przedszkolnej nie jest

obowiązkowe. W roku szkolnym 2009/10 wskaźnik skolaryzacji brutto (stosunek liczbowy wszystkich

dzieci zapisanych do przedszkoli (materská škola) niezależnie od wieku, włącznie z dziećmi w wieku

poniżej 3 lat i powyżej 5 lat, do całej populacji w wieku 3-5 lat) wynosił 85,9%. Edukacja przedszkolna

w placówkach publicznych jest bezpłatna, natomiast placówki prywatne pobierają opłaty.

4. Kształcenie obowiązkowe w pełnym wymiarze

Obowiązek szkolny trwa dziesięć lat – rozpoczyna się w wieku 6 lat i trwa do końca roku szkolnego, w

którym uczeń kończy16 lat.

Uczniowie uczęszczają najpierw do 9-letniej szkoły podstawowej (základná škola), która prowadzi

kształcenie na poziomie szkoły podstawowej (klasy I-IV) i średniej I stopnia (klasy V-IX). Obowiązek

szkolny dla uczniów z grup defaworyzowanych trwa od 0 do 9 roku szkoły podstawowej (klasa 0 w

szkole podstawowej odpowiada klasie przygotowawczej). Większość uczniów kończy obowiązkową

naukę w pełnym wymiarze po ukończeniu pierwszego roku kształcenia na poziomie szkoły średniej II

stopnia w szkole średniej (gymnázium, stredná odborná škola lub konzervatórium).

Po ukończeniu V klasy szkoły podstawowej uczniowie mogą zostać przyjęci do I klasy ośmioletniego

programu kształcenia w gimnazjum (gymnázium) lub w konserwatorium tańca (tanečné

konzervatórium); uczniowie ci kończą obowiązkową naukę w pełnym wymiarze po ukończeniu

drugiego roku kształcenia na poziomie szkoły średniej II stopnia. Uczniowie, którzy ukończyli VIII klasę

szkoły podstawowej mogą zostać przyjęci do I klasy pięcioletniego programu kształcenia w gimnazjum

dwujęzycznym.

a) Etapy

Základná škola (jednolita struktura, kształcenie na

poziomie podstawowym i kształcenie ogólne na

poziomie średnim I stopnia)

Kształcenie na poziomie podstawowym (I

etap, klasy I-IV), wiek: 6-10 lat i kształcenie

ogólne na poziomie średnim I stopnia (II

etap, klasy V-VIII lub V-IX), wiek: 11-14 lub

11-15 lat

Gymnázium (kształcenie ogólne na poziomie średnim I

stopnia i pierwszy rok kształcenia na poziomie średnim

II stopnia)

Wiek: 11-16, 14-16 lub 15-16 lat

Stredná odborná škola – Wyspecjalizowana szkoła

średnia (pierwszy rok kształcenia zawodowego na

poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 15-16 lat

Konzervatórium – Konserwatorium (kształcenie

artystyczne na poziomie średnim I stopnia i pierwszy

rok kształcenia artystycznego na poziomie średnim II

stopnia )

Wiek: 11-16 lub 15-16 lat

b) Kryteria przyjęć

Kształcenie obowiązkowe jest bezpłatne. Wymogiem przyjęcia do základná škola jest wiek ucznia i

dojrzałość szkolna. Jednak by zostać przyjętym do 8-letniego gymnázium (w wieku 11 lat), uczniowie

muszą ukończyć V klasę szkoły podstawowej i zdać egzamin wstępny. Aby zostać przyjętym do

gimnazjum dwujęzycznego (w wieku 14 lat, nauka trwa 5 lat) uczniowie muszą ukończyć VIII klasę

szkoły podstawowej i zdać egzamin wstępny. Aby zostać przyjętym do 8-letniego konzervatórium o

profilu tanecznym (w wieku lat 11) uczniowie muszą ukończyć V klasę szkoły podstawowej i zdać

egzamin wstępny.

c) Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zajęć

Rok szkolny 2010/11 obejmował 188 dni zajęć dydaktycznych i trwał od 1 września do 31 sierpnia.

Zajęcia (od minimum 22 do maksimum 25 lekcji trwających 45 minut dla dzieci w wieku ok. 7 lat i od

27 do 29 lekcji dla dzieci w wieku ok. 10 lat) są rozłożone na pięć dni w tygodniu. Minimalny i

maksymalny roczny wymiar zajęć dydaktycznych wynosi od 620 godzin (I klasa) do 705 godzin (IV

klasa) na poziomie szkoły podstawowej i od 761 godzin (V klasa) do 818 godzin (klasy VII-IX) na

poziomie szkoły średniej I stopnia.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

Klasy są koedukacyjne i składają się z uczniów w tym samym wieku (wyjątek stanowią klasy mieszane

z uczniami w zróżnicowanym wieku).

W roku szkolnym 2010/11 na 1 nauczyciela w základná škola przypadało średnio 12,7 ucznia (15,0

uczniów w przypadku nieuwzględniania nauczycieli pracujących w niepełnym wymiarze godzin). Klasy

liczyły średnio 19,0 uczniów. W szkole podstawowej klasy tworzy się dla co najmniej 15 uczniów.

Maksymalna liczba uczniów w klasie 0 wynosi 16, w klasie I 22, w klasach II-IV 25, a w klasach V-IX

28 uczniów. Na lekcjach, w których uczestniczą uczniowie kilku różnych klas, maksymalna liczba

uczniów wynosi 24.

Na pierwszym etapie szkoły podstawowej (ISCED 1) wszystkich przedmiotów uczy nauczyciel

przedmiotów zintegrowanych, natomiast na drugim etapie (ISCED 2) lekcje prowadzą nauczyciele

przedmiotu. Na pierwszym etapie nauczycielami przedmiotu mogą być jedynie nauczyciele języków

obcych i religii.)

e) Treść i kontrola programów nauczania

Program nauczania obowiązkowego jest określony przez Państwowy Program Kształcenia. Szkolny

program kształcenia musi być zgodny z Państwowym Programem Kształcenia, w skład którego

wchodzą standardy kształcenia.

Nowa Ustawa o Edukacji, która weszła w zycie 1 września 2008 roku, wprowadza zmiany w obszarze

programów nauczania, które zaczęto stopniowo wdrażać w niektórych klasach.

Zaczynając od roku szkolnego 2008/09 programy nauczania dla pierwszej klasy szkoły podstawowej (I

klasa základná škola) i dla pierwszej klasy kształcenia ogólnego na poziomie szkoły średniej I stopnia

(V klasa základná škola i I klasa 8-letniego gymnázium i konzervatórium), jak równieŜ dla I klasy

kształcenia na poziomie szkoły średniej II stopnia (I klasa gymnázium, stredná odborná škola i

konzervatórium) są ustalane w oparciu o Państwowy Program Kształcenia na podstawie którego

szkoły tworzą swoje programy nauczania, w których szczegółowo określają plan i programy

nauczania.

Uczniowie innych klas są nauczani zgodnie z poprzednimi programami dopóki nie przejdą do

następnego etapu edukacji.

Zgodność szkolnego programu nauczania z Państwowym Programem Kształcenia jest kontrolowana

przez Państwową Inspekcję Szkół.

Szkolny program nauczania w nowej formie reprezentuje ważną zmianę w edukacji. Pozwala on

wzmocnić autonomię szkoły i tworzy przestrzeń dla prowadzenia nauczania zgodnie ze specyfiką

szkoły, potrzebami regionu, pracowników i innych partnerów.

Na przykład program nauczania dla edukacji podstawowej (ISCED 1) jest podzielony na siedem

obszarów kształcenia. 1 – języki i komunikacja z przedmiotami podstawowymi: język słowacki i

literatura, pierwszy język obcy. 2 – matematyka i praca z informacją: z przedmiotami matematyka,

informatyka. 3 – przyroda i społeczeństwo: nauki przyrodnicze, historia i geografia. 4 – człowiek i

wartości: etyka lub religia. 5 – człowiek i świat pracy: edukacja dla pracy. 6 – sztuka i kultura: edukacja

muzyczna, edukacja artystyczna. 7 – zdrowie i ruch: wychowanie fizyczne.

Obszary kształcenia są połączone ścieżkami międzyprzedmiotowymi w celu rozszerzenia

podstawowej treści przedmiotowej. Ścieżki te mogą być wykładane w ramach poszczególnych

przedmiotów bądź w formie kursu lub niezależnego opcjonalnego przedmiotu.

Nauczyciele mogą Używać metod nauczania i podręczników wedle własnego wyboru (z listy

zaakceptowanej przez Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej).

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Formy oceniania uczniów są określone przez Ustawę o Edukacji. Ocena moŜe być kształtująca i

sumatywna, co może być wyrażone w słowach, gradacji (pięciopunktowa skala oceniania) lub za

pomocą kombinacji obu metod. Ocenianie należy do nauczycieli i ma miejsce w trakcie roku

szkolnego (sprawdziany pisemne i ustne, zadania domowe). W trakcie kształcenia obowiązkowego

uczeń, który nie zaliczył więcej niŜ dwóch przedmiotów obowiązkowych na koniec roku szkolnego

powtarza klasę.

Uczeń, który na koniec roku szkolnego nie osiągnął zadowalających wyników z nie więcej niŜ dwóch

przedmiotów obowiązkowych może decyzją dyrektora szkoły przystąpić do egzaminu poprawkowego.

Uczniowie dziewiątej klasy szkół podstawowych zdają ogólnokrajowy test Testovanie 9 z języka

nauczania i matematyki, a uczniowie uczęszczający do szkół z wykładowym językiem mniejszości

także z języka słowackiego. Wyniki testu powinny stanowić znaczące kryterium przyjęcia do szkoły

średniej.

Uczniowie otrzymują świadectwo na koniec pierwszego semestru i na koniec każdego roku szkolnego.

Na zakończenie dziewiątej klasy szkoły podstawowej (základná škola), uczeń otrzymuje świadectwo

oparte na wynikach nauki w szkole (bez egzaminu końcowego) wraz z dodatkowym dokumentem

potwierdzającym, Ŝe „uczeń ukończył edukację w szkole średniej I stopnia”

5. Szkolnictwo średnie II stopnia i policealne

a) Rodzaje kształcenia

Szkolnictwo średnie II stopnia

Gymnázium (drugi i wyższy rok kształcenia ogólnego na

poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 16-19 lat

Stredná odborná škola - Wyspecjalizowana szkoła średnia

(drugi i wyższy rok kształcenia zawodowego na poziomie

średnim II stopnia i dwa lata nauki uzupełniającej) (1)

Wiek: 16-18, 16-19, 16-20 lat

Konzervatórium – Konserwatorium (drugi i wyższy rok

kształcenia artystycznego na poziomie średnim II stopnia)

Wiek: 16-18, 16-19 lat

Szkolnictwo policealne

Stredná odborná škola - Wyspecjalizowana szkoła średnia Wiek: 19-21 lat

(1) Stredná odborná škola (wyspecjalizowana szkoła średnia) zapewnia dwuletni program nauczania

także dla uczniów którzy ukończyli szkołę podstawową w niższej niż dziewiąta klasie lub nie zaliczyli

dziewiątej klasy. Uczniowie są w wieku 16-18 lat. Na zakończenie nauki otrzymują oni świadectwo na

podstawie wyników egzaminu końcowego (wykształcenie na poziomie szkoły średniej I stopnia –

ISCED 2).

b) Kryteria przyjęć

Warunkiem przyjęcia jest ukończenie ostatniej klasy 9-letniej základná škola i zdanie egzaminu

wstępnego (jeżeli taki wymóg obowiązuje w danej szkole średniej).

c) Programy i treści nauczania

Program nauczania określa się w taki sam sposób jak w ramach kształcenia obowiązkowego.

Przedmioty obowiązkowe są takie same dla wszystkich uczniów kształcących się w danym profilu.

Nauczyciele mogą dostosowywać programy nauczania do sytuacji w danym regionie i szkole oraz

zainteresowań i potrzeb uczniów. Zmiany wprowadzone w kształceniu następującym po ukończeniu

obowiązku szkolnego weszły w Życie od roku szkolnego 2009/10.

d) Ocena, promocja i kwalifikacje

Uczniów ocenia się w taki sam sposób jak w ramach kształcenia obowiązkowego. Świadectwo

wydawane po zdaniu przez ucznia egzaminu końcowego, maturitná skúška (który składa się z

zewnętrznej i wewnętrznej części, tematy pisemnej części są ustalane i oceniane zewnętrznie przez

Narodowy Instytut Certyfikowanych Pomiarów Kształcenia). Egzamin ten jest organizowany przez

wszystkie szkoły średnie II stopnia, stanowi minimalny wymóg ubiegania się o przyjęcie na studia

wyższe.

Szkoły średnie II stopnia prowadzą kształcenie policealne (stredná odborná škola) przewidziane dla

kandydatów, którzy posiadają świadectwo ukończenia szkoły średniej. W ramach kształcenia

policealnego uczniowie uzupełniają i pogłębiają zdobyte wykształcenie, aby lepiej przygotować się do

wykonywania zawodu. Specjalizują się w wykonywaniu konkretnych prac lub uzyskują kwalifikacje

zawodowe w innej dziedzinie kształcenia niż dziedzina, z której zdawali egzamin końcowy w szkole

średniej. Kształcenie policealne prowadzone jest na ogół w niepełnym wymiarze.

6. Szkolnictwo wyższe

a) Rodzaje uczelni

Uczelnie prowadzą studia na trzech poziomach: studia pierwszego stopnia trwające 3-4 lata i

kończące się uzyskaniem tytułu licencjata (BA), studia magisterskie (MA) drugiego stopnia (magister,

inžinier, doktor medicíny), które mogą trwać od jednego do trzech lat i studia doktoranckie (PhD)

stanowiące trzeci cykl kształcenia wyższego. Standardowa długość studiów doktoranckich waha się

od 3 do 4 lat (standardowa liczba punktów rekomendowana przez orzeczenie wynosi 60 punktów na

rok akademicki). Europejski System Transferu Punktów (ECTS) został w pełni wprowadzony od roku

akademickiego 2005/06 dla poziomów BA/MA/studia doktoranckie.

Univerzita, Vysoká škola, Akadémia Wiek: 19-21, 19-22, 19-23, 19-24/22/23/24 lata

Stredná odborná škola - wyspecjalizowana szkoła

średnia, vyššie odborné odium (wyŜsze studium

zawodowe ISCED 5B)

Wiek: 19-21, 19-22 lata

Konzervatórium (Konserwatorium) –

wykształcenie artystyczne

18-19, 19-21 lat

b) Warunki wstępu

Minimalnym warunkiem przyjęcia na studia wyższe jest posiadanie świadectwa wydawanego uczniom,

którzy zdali egzamin końcowy w szkole średniej II stopnia (vysvedčenie o maturitnej skúške).

Pozostałe kryteria, np. zdanie egzaminu wstępnego oraz treść i formę tych egzaminów, określają

poszczególne uczelnie.

Kształcenie na publicznych i państwowych uniwersytetach jest obecnie darmowe z wyjątkiem

przypadków przedłużenia standardowego czasu trwania studiów. Prywatne uniwersytety mogą

wymagać czesnego wedle własnego uznania.

Publiczna instytucja oferująca wyŜsze kształcenie na poziomie studiów wyższych może wymagać od

kandydatów opłat na poczet wydatków związanych z procedurą rekrutacyjną. Opłata jest ustalana na

podstawie rzeczywistych wydatków instytucji związanych z tą procedurą.

c) Kwalifikacje

Studia pierwszego stopnia kończą się uzyskaniem tytułu bakalár (BA). Dyplom ten umożliwia

absolwentom podjęcie studiów magisterskich lub wejście na rynek pracy. Studenci, którzy ukończyli

studia uniwersyteckie (trwające 2-3 lata po uzyskaniu tytułu bakalár lub 5-6 lat jako odrębny cykl

kształcenia), otrzymują dyplom i tytuł inžinier, magister lub doktor (na wydziałach medycyny 'doktor

všeobecného lekárstva, doktor zubného lekárstva' i weterynarii 'doktor veterinárskeho lekárstva').

Posiadacze tych dyplomów mogą podjąć studia doktoranckie na uniwersytecie.

Studenci wyższego studium zawodowego na zakończenie dwuletniego bądź trzyletniego programu

nauczania w wyspecjalizowanej szkole średniej otrzymują świadectwo zdania egzaminu i dyplom

ukończenia wraz z prawem Używania tytułu „specjalista dyplomowany” (DiS). Absolwenci

konserwatorium otrzymują tytuł „specjalisty dyplomowanego” o skrócie DiS.art.

7. Kształcenie specjalne

Większość dzieci mających specjalne potrzeby edukacyjne uczęszcza obecnie do szkół specjalnych.

Wdrożenie dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do systemu kształcenia specjalnego

wymaga rekomendacji odpowiedniego specjalisty i zgody rodziców. Struktura kształcenia specjalnego

jest bardzo zbliżona do struktury kształcenia w szkolnictwie ogólnodostępnym.

Kształcenie dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi na poziomie od edukacji przedszkolnej do

szkół średnich II stopnia prowadzone jest w szkołach specjalnych lub ogólnodostępnych. W szkołach

ogólnodostępnych dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi może uczyć się wraz ze swymi

zdrowymi rówieśnikami w klasie ogólnodostępnej (integracja indywidualna) lub z innymi dziećmi

mającymi tego samego rodzaju upośledzenia w klasie specjalnej w szkole ogólnodostępnej (integracja

grupowa).

W roku szkolnym 2009/10 uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi stanowili 8,6% ogółu

uczniów objętych kształceniem obowiązkowym (562 579 uczniów); uczniowie kształceni oddzielnie (w

szkołach specjalnych i specjalnych klasach szkół ogólnodostępnych) stanowili 5,4%, a uczący się w

ramach integracji indywidualnej w klasach ogólnodostępnych – 3,2%.

8. Nauczyciele

Nauczyciele, którzy uczą na pierwszym etapie základná škola – szkoły podstawowej (jako nauczyciele

przedmiotów zintegrowanych, ISCED 1) i drugim etapie tej szkoły (jako nauczyciele przedmiotu,

ISCED 2) oraz w szkołach średnich II stopnia (jako nauczyciele przedmiotu, ISCED 3), obowiązkowo

kończą studia na uniwersytecie (na poziomie magisterskim). Studia (model równoległy) trwają 4 lata

dla nauczycieli uczących na pierwszym etapie základná škola i 5 lat dla nauczycieli uczących na

drugim jej etapie i w szkole średniej II stopnia (jako nauczyciele przedmiotu). Nauczyciele pracujący w

szkołach publicznych nie mają juŜ statusu urzędników państwowych, są pracownikami państwowymi.

9. Aktualne reformy i debaty w dziedzinie edukacji

Pod koniec roku 2000 przyjęty został Narodowy Program Edukacji. Jest to program reform na

następne 15 do 20 lat – finalizowany projekt Millennium i Narodowy Program Edukacji w Republice

Słowackiej, który został opracowany z uwzględnieniem naszych wspólnych korzeni, historii oraz

aktualnych wymogów i możliwości. Odpowiada on także na przewidywane potrzeby i wymogi mogące

się pojawić w bliskiej i dalekiej przyszłości. W programie wytyczono pewien kierunek czy wizję zmian

prowadzących do ogólnych i konkretnych celów w dziedzinie edukacji oraz określono sposób realizacji

tych celów. Jest to istotny krok na drodze do opracowania pełnej strategii reform, których fundament

ma stanowić nowa ustawa o edukacji.

Rząd stopniowo wprowadza propozycje reform z Millennium poprzez dostarczanie nowych

wytycznych. Następujące z nich zostały zaaprobowane w marcu 2007 przez Rząd Republiki

Słowackiej i Ministerstwo Edukacji Republiki Słowackiej: Wytyczne dla pomocy z zakresu pedagogiki

specjalnej; Wytyczne dla zintegrowanej pomocy pedagogiczno-psychologicznej (propozycje nowej

organizacji i współpracy usług pomocowo-doradczych. Skupiają się one na prewencji i dotyczą dzieci

z rodzin defaworyzowanych i dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Wytyczne te

doprecyzowują obszar działania pedagogów specjalnych, psychologów, pomoc w wybieraniu zawodu i

pomoc pedagogiczną zgodnie z prawem przeciw dyskryminacji z maja 2004); Wytyczne pracy w

edukacji przedszkolnej (więcej szczegółów poniżej); Wytyczne wspomagania rozwoju uzdolnionych i

utalentowanych uczniów (odnoszą się do pracy szkół i klas dla dzieci wyjątkowo uzdolnionych

artystycznie i sportowo i są blisko związane z Wytycznymi dla podstawowej edukacji artystycznej.

Celem obu tych wytycznych jest maksymalne zaangażowanie dzieci w kształcenie artystyczne i

sportowe podczas ich wolnego czasu); Wytyczne dla nauczania języków obcych (więcej szczegółów

poniżej) i wytyczne dla uczenia się przez całe życie i doradztwa w Republice Słowackiej (mają one na

celu zwiększenie liczby uczących się dorosłych, odnawiania posiadanych i nabywania nowych

kompetencji).

Wszystkie te nowe wytyczne stały się podstawą do przygotowania nowej Ustawy o Edukacji Nr

245/2008, która weszła w Ŝycie 1 września 2008 roku. Tego samego dnia 13 Rozporządzeń

związanych z nową Ustawą o Edukacji przygotowanych przez Ministerstwo Edukacji nabrało mocy

prawnej.

A – Trwające reformy i debaty w dziedzinie edukacji związane z ramą strategii

‘ET 2020’

1. Wdrażanie programów mobilności i uczenia się przez całe zycie

- strategie uczenia się przez całe zycie

W grudniu 2009 zostało wydane Rozporządzenie Nr 568 dotyczące uczenia się przez całe Ŝycie, które

dostosowuje system akredytacji i informacji dotyczącej edukacji dorosłych, a także zasady i procedurę

uznawania wyników dalszej edukacji. www.minedu.sk

- Europejskie Ramy Kwalifikacji

Konieczne decyzje w sprawie procesu rozwoju krajowych ram kwalifikacji w Republice Słowackiej są

juŜ podjęte na poziomie Ministerstwa Edukacji, Nauki, Badań i Sportu Republiki Słowackiej i na

poziomie rządowym. Rozwój tych ram będzie kluczową działalnością procesu implementacji

europejskich ram kwalifikacji (EQF) na Słowacji. Proces referencyjny rozpoczął się w roku 2008, a

jego koniec jest przewidziany na rok 2013. www.minedu.sk

- Rozszerzenie mobilności w uczeniu się

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

2. Podnoszenie jakości i wydajności edukacji i szkoleń

- Nauka języków

W związku z wytycznymi dla nauczania języków obcych w ramach reform z programu Millenium,

nauka języka jest obowiązkowa od trzeciej klasy szkoły podstawowej, uczniowie mają wtedy 8 lat.

Ma to na celu zapewnienie, aby absolwenci szkół średnich drugiego stopnia mieli opanowane dwa

języki obce i dzięki temu lepszą pozycję na rynku pracy.

- Rozwój zawodowy nauczycieli i trenerów

Rozporządzenie Nr 317 na temat kadry dydaktycznej, które zawiera także propozycję systemu

kontynuacji kształcenia dla pracowników dydaktycznych zostało przyjęte w lipcu 2009 i weszło w Ŝycie

w listopadzie 2009. www.minedu.sk

- Zarządzanie i finanse

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- Podstawowe umiejętności z zakresu czytania, matematyki i nauk ścisłych

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- „New Skills for New Jobs” (Nowe Umiejętności dla nowych Zawodów)

Rozwój systemu prognozowania i monitorowania potrzeb rynku pracy będzie prowadzony w ramach

strategii uczenia się przez całe życie i doradztwa, która została przyjęta w roku 2007.

3. Promowanie sprawiedliwości, spójności społecznej i aktywnego obywatelstwa

- Uczniowie przedwcześnie kończący edukację

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- Edukacja przedszkolna

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- Migranci

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- Uczniowie ze specjalnymi potrzebami

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

4. Rozwijanie kreatywności i innowacji, włącznie z przedsiębiorczością, na

wszystkich poziomach edukacji i szkoleń

- Przekrojowe kompetencje kluczowe

Republika Czeska stara się zawrzeć rozwój umiejętności kluczowych we wszystkich obszarach

kształcenia krajowego systemu edukacji. Na potrzeby projektu państwowego programu kształcenia

zostały opracowane Wskaźniki kluczowych umiejętności dla poszczególnych poziomów i obszarów

nauczania. Zaczynając od roku szkolnego 2008/09 programy nauczania dla pierwszych klas szkół

podstawowych, szkół średnich I stopnia, a także pierwszych klas szkół średnich II stopnia są

określone przez państwowy program kształcenia. Na jego podstawie szkoły tworzą swoje programy

kształcenia, w których szczegółowo definiują plany i programy nauczania.

- Instytucje przyjazne innowacjom

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

- Partnerstwo

Brak zmian w polityce na poziomie krajowym.

B - Inne ważne trwające reformy i debaty w dziedzinie edukacji na poziomie

krajowym

- Kształcenie zawodowe

Ustawa o kształceniu zawodowym i szkoleniach Nr 184/2009 weszła w zycie 1 września 2009.

Obejmuje ona: a) warunki zapewniania uczniom zawodowego kształcenia i szkoleń zgodnie z

potrzebami rynku pracy, b) współpracę, pozycję i zadania jednostek administracyjnych, regionów

samorządowych, pracodawców i pracowników w zapewnianiu zawodowego kształcenia i szkoleń, c)

finansowanie i pomoc materialną dla uczniów, d) fundusz dla rozwoju zawodowego kształcenia i

szkoleń.

W kwietniu 2010 rozpoczęty został projekt popularyzacji kształcenia zawodowego i szkoleń. Jego

celem jest przyciągnięcie większej liczby aplikantów do systemu wyspecjalizowanych szkół średnich.

Promocja kształcenia zawodowego i szkoleń jest skierowana na zapewnienie uczniom szansy

wybrania programów nauczania potrzebnych na rynku pracy, zmniejszenie bezrobocia wśród młodych

ludzi i rozwijania współpracy między placówkami edukacyjnymi i przedstawicielami świata biznesu i

przemysłu.

- Szkolnictwo wyższe

W październiku 2009 przyjęta została Ustawa Nr 496/2009 zmieniająca i uzupełniająca wcześniejszą

Ustawę o Szkolnictwie Wyższym Nr 131/2002. Ustanowione zostały nowe warunki rejestracji na

studia, sposób rejestracji pracy końcowej, doktorskiej i habilitacyjnej. Na mocy nowej ustawy uczelnie

wyższe mają obowiązek wydać bez opłaty tłumaczenie dyplomu w języku angielskim.

Rok 2009 charakteryzował się trwającymi projektami uczelni wyższych i ministerstwa Edukacji, które

poprawiły sposób zarządzania sektorem szkolnictwa wyższego i zwiększyły przejrzystość jego

działania. Zapoczątkowano wtedy tworzenie centralnego portalu informacyjnego uczelni wyższych,

centralnego rejestru studentów i centralnego rejestru publikacji.

Obecne działania skupiają się na modernizacji systemu akredytacji, finansowania i rozróżniania

uczelni wyższych, jak i na przyznawaniu dotacji wyższym uczelniom zgodnie z jakością

funkcjonowania.

- Kontynuacja nauki i szkoleń

Tematem dyskusji jest przygotowanie warunków dla uznawania wyników kształcenia formalnego i

nieformalnego tak, by dało się je przełożyć na wykształcenie potrzebne w celu zatrudnienia na rynku

pracy. Trwają prace nad stworzeniem krajowego systemu kwalifikacji.

 

Opracowanie: Słowackie Biuro Eurydyce 2010/11